Psiko-Onkoloji

21.03.2024

KANSER HASTALARINDA PSİKİYATRİK SORUNLAR

Psikoonkoloji kanser hastaları onların aileleri ve kanserle mücadele eden bireyleri desteklemek için psikolojik, sosyal ve davranışsal bilimlerin kanser alanıyla entegrasyonunu ifade eder. Bu disiplin kanser teşhisi ve tedavisinin psikolojik ve duygusal etkilerini anlamayı ve bunlara müdahale etmeyi hedefler. Psikoonkoloji hastaların teşhis, tedavi ve iyileşme süreçlerindeki zihinsel sağlık ihtiyaçlarını, anksiyete, depresyon ve stres gibi duygusal sorunları ele alır. Ayrıca kanser hastalarının yaşam kalitesini artırmak, hastalıkla başa çıkma stratejilerini geliştirmek ve sosyal destek sistemlerini güçlendirmek için çalışmalar yapar. Psikoonkoloji multidisipliner bir yaklaşım gerektirir ve onkologlar, hemşireler, psikologlar, sosyal hizmet uzmanları ve diğer sağlık profesyonelleri arasında işbirliğini teşvik eder. Bu alan kanser tedavisinin sadece fiziksel değil, aynı zamanda duygusal ve psikolojik boyutlarını da kapsayan bütüncül bir yaklaşımın önemini vurgular.

Resim 1. Kanser tanısı alan bireylerde çok farklı psikiyatrik problemler görülebilmektedir. Tanı ve tedavi süreci psikiyatri hekimi tarafıdan yürütülmektedir.

Kanser hastaları ve aileleri, hastalığın teşhisi ve tedavi süreci boyunca çeşitli psikiyatrik sorunlar yaşayabilirler. Bu sorunlar hastalığın ciddiyeti, tedavinin süresi ve şiddeti, hastanın kişisel dayanıklılığı ve ailenin destek sisteminin gücü gibi faktörlere bağlı olarak değişebilir.

Kanser hastaları ve ailelerinin karşılaşabileceği yaygın psikiyatrik sorunlar:

Anksiyete: Kanser teşhisi ve tedavi süreci boyunca belirsizlik, geleceğe dair endişeler ve sağlık durumundaki değişiklikler anksiyeteye neden olabilir.

Depresyon: Hastalığın getirdiği fiziksel ve duygusal yük, kendini değersiz hissetme, umutsuzluk ve aşırı üzüntü gibi depresyon belirtilerine yol açabilir.

Stres ve Stresle İlgili Bozukluklar: Tedavi sürecinin stresi, uyku bozuklukları, irritabilite ve yoğun stresle ilişkili diğer duygusal ve fiziksel reaksiyonlara neden olabilir.

Posttravmatik Stres Bozukluğu (PTSB): Kanser teşhisi, bazı hastalar için travmatik bir deneyim olabilir ve bu durum PTSB semptomlarına neden olabilir.

Yas ve Kayıp: Hastalar ve aileleri sağlık durumundaki değişiklikler, yaşam tarzı değişiklikleri ve potansiyel kayıplar nedeniyle yas süreçleri yaşayabilirler.

Sosyal İzolasyon ve Yalnızlık: Hastalık, sosyal aktivitelerde azalmaya ve arkadaşlık ilişkilerinde değişikliklere yol açabilir, bu da sosyal izolasyon ve yalnızlık hissine neden olabilir.

Kendine Güvensizlik ve Özsaygı Sorunları: Fiziksel değişiklikler, işlevsellikte azalma ve bağımsızlığın kaybı, özsaygı ve kendine güven sorunlarına yol açabilir.

Bağlanma Sorunları: Hastalık hasta ve aile üyeleri arasındaki ilişkileri zorlayabilir, çatışmalara ve bağlanma sorunlarına yol açabilir.

Bilişsel Bozukluklar: "Kemoterapi beyni" olarak bilinen, tedaviyle ilişkili bilişsel işlev bozuklukları, hafıza ve konsantrasyon problemleri gibi sorunlara neden olabilir.

Maddi ve İşle İlgili Kaygılar: Tedavinin maliyeti ve işten uzak kalma, maddi sıkıntı ve kariyer ile ilgili endişelere yol açabilir.

Sosyal İşlevsellikte Azalma: Kanser hastaların ve ailelerinin sosyal işlevlerini ve ilişkilerini olumsuz etkileyebilir.

Bu psikiyatrik sorunların yönetimi, kanser hastalarının ve ailelerinin genel iyilik hali ve yaşam kalitesi açısından kritik öneme sahiptir. Psikolojik destek, danışmanlık ve gerekirse ilaç tedavisi gibi müdahaleler, bu zorlukların üstesinden gelmeye yardımcı olabilir.

Resim 2. Kanser tanı tedavi sürecinde yaşanan psikiyatrik sorunların çözümü için psikoterapi ve ilaç tedavileri gibi faklı yöntemler uygulanabilir.

TEDAVİLER

Kanser hastaları ve ailelerinin yaşadığı psikiyatrik sorunların tedavisi için çeşitli yöntemler kullanılabilir:

Psikoterapi: Bireysel veya grup terapisi, duygusal destek sağlar ve hastaların ve ailelerinin duygularını ifade etmelerine yardımcı olur.

İlaç Tedavisi: Depresyon ve anksiyete gibi durumlar için antidepresanlar ve anksiyete karşıtı ilaçlar reçete edilebilir.

Destek Grupları: Kanser hastaları ve aileleri için özel olarak tasarlanmış destek grupları, benzer deneyimleri paylaşma ve karşılıklı destek sağlama imkanı sunar.

Rahatlama Teknikleri: Meditasyon, nefes egzersizleri ve yoga gibi rahatlama teknikleri, stres yönetiminde yardımcı olabilir.

Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Düzenli egzersiz, sağlıklı beslenme ve yeterli uyku, genel sağlık ve ruh hali üzerinde olumlu etkiler yaratabilir.

Bu tedaviler hastaların ve ailelerinin ihtiyaçlarına göre özelleştirilir ve genellikle multidisipliner bir yaklaşım gerektirir. Psikolojik destek ve uygun tedaviler, kanser hastaları ve ailelerinin yaşam kalitesini önemli ölçüde iyileştirebilir.