Cerrahi Tedaviler

21.03.2024

KANSER TEDAVİSİNDE CERRAHİ

Kanser tedavisinde cerrahi tedaviler hastalığın evresine ve tipine bağlı olarak kritik bir rol oynar. Cerrahi kanserli dokuyu fiziksel olarak çıkararak hastalığın yayılmasını önleyebilir ve bazen hastalığı tamamen ortadan kaldırabilir. Özellikle erken evre kanserlerde, cerrahi genellikle en etkili tedavi yöntemidir. Ayrıca cerrahi, kanserin boyutunu küçültmek için diğer tedavi yöntemleriyle (kemoterapi veya radyoterapi gibi) kombine edilebilir, böylece bu tedavilerin etkinliğini artırabilir. Cerrahi aynı zamanda tanı amaçlı da kullanılır; örneğin, biyopsi yoluyla kanserli dokunun örneklenmesi, hastalığın doğru bir şekilde teşhis edilmesini sağlar. Ancak cerrahinin başarısı, kanserin tipine, yerleşimine ve hastanın genel sağlık durumuna bağlıdır. Modern cerrahi teknikler minimal invaziv yöntemler ve gelişmiş tıbbi ekipmanlar sayesinde, cerrahi işlemler daha güvenli ve daha az komplikasyon riski taşıyan hale gelmiştir. Bu nedenle kanser tedavisinde cerrahi, hem tedavi hem de tanı sürecinde önemli bir yere sahiptir.

Kanser tedavisinde kullanılan çeşitli cerrahi yöntemler bulunmaktadır ve bunlar kanserin tipine, yerleşimine ve evresine bağlı olarak değişir.

Kanser tedavisinde yaygın olarak kullanılan bazı cerrahi yöntemler ve özellikleri:

Küratif Cerrahi: Kanserli tümörü veya büyümeyi vücuttan çıkarmak için kullanılır. Bu tür tedavi kanserli tümör belirli bir vücut bölgesine lokalize olduğunda uygulanır ve genellikle birincil tedavi olarak düşünülür. Cerrahiden önce veya sonra radyasyon gibi diğer kanser tedavileri de kullanılabilir​​.

Önleyici Cerrahi: Kanserli hücre içermeyen ancak malign bir tümöre dönüşebilecek dokuyu çıkarmak için kullanılır. Örneğin, kolon polipleri kanser öncesi dokular olarak değerlendirilebilir ve bunların çıkarılması için önleyici cerrahi yapılabilir​​.

Tanısal Cerrahi: Hücrelerin kanserli olup olmadığını belirlemeye yardımcı olur. Tanısal cerrahi, test ve değerlendirme için bir doku örneğinin çıkarılmasında kullanılır. Doku örnekleri, bir teşhisi doğrulamak, kanserin türünü belirlemek veya kanserin evresini tespit etmek için yardımcı olur​​.

Evreleme Cerrahisi: Kanserin vücuttaki yayılma derecesini ortaya çıkarmak için kullanılır. Laparoskopi cerrahi evreleme işleminde kullanılan bir örnektir​​.

Debulking (Küçültme) Cerrahisi: Kanserli tümörün bir kısmını çıkarmak için kullanılır. Tümörün tamamını çıkarmak bir organa veya vücuda zarar verebileceği durumlarda kullanılır. Debulking cerrahisinden sonra kemoterapi ve radyasyon gibi diğer kanser tedavileri kullanılabilir​​.

Palyatif Cerrahi: İleri evre kanserlerin tedavisinde kullanılır. Kanseri tedavi etmek yerine, rahatsızlığı hafifletmek veya kanser tedavilerinin neden olduğu diğer sorunları düzeltmek için çalışır​​.

Destekleyici Cerrahi: Palyatif cerrahiye benzer şekilde, kanseri tedavi etmek yerine diğer kanser tedavilerinin etkili bir şekilde çalışmasına yardımcı olur. Örneğin, kemoterapiye yardımcı olmak için bir kateterin yerleştirilmesi destekleyici cerrahi bir örneğidir​​.

Restoratif (Onarıcı) Cerrahi: Küratif veya diğer cerrahilerin ardından bir kişinin görünümünü veya bir vücut parçasının işlevini değiştirmek veya geri yüklemek için bazen kullanılır. Örneğin, meme kanseri geçiren kadınlar bazen etkilenen meme(ler)in fiziksel şeklini geri yüklemek için meme rekonstrüksiyon cerrahisine ihtiyaç duyarlar​​.

Bu cerrahi yöntemlerin her biri, hastanın durumuna ve kanserin özelliklerine bağlı olarak özel olarak değerlendirilir ve planlanır. Cerrahi tedavi kanser tedavisinin önemli bir parçasıdır ve genellikle diğer tedavi yöntemleriyle birlikte kullanılır.

Resim 1. Son yıllarda kanser cerrahisinde robotik cerrahinin yeri giderek artmaktadır.

CERRAHİNİN RİSKLERİ NELERDİR ?

Kanser tedavisinde uygulanan cerrahinin çeşitli riskleri bulunmaktadır. Bu riskler gerçekleştirilen cerrahi türüne, kanserin yerleşimi ve büyüklüğüne, hastanın genel sağlık durumuna ve başka birçok faktöre bağlı olarak değişebilir.

Kanser cerrahisinin genel riskleri:

Ağrı: Cerrahi sonrası ağrı, operasyonların yaygın bir yan etkisidir. Ağrının şiddeti, ameliyatın kapsamına, yapılan bölgeye ve kişinin ağrıya olan toleransına bağlıdır​​​​.

Enfeksiyon: Cerrahi bölgede enfeksiyon riski vardır. Hastaların, cerrahi sonrası yara bakımı talimatlarını dikkatlice takip etmeleri önemlidir​​​​.

Organ Fonksiyon Kaybı: Bazı durumlarda kanseri çıkarmak için tam bir organın çıkarılması gerekebilir. Örneğin böbrek kanserinde bir böbreğin çıkarılması gerekebilir. Bu organ fonksiyonunda kayıplara yol açabilir​​.

Yorgunluk: Cerrahi sonrası yorgunluk ve konsantrasyon zorluğu yaşanabilir. Bu genellikle geçicidir ve zamanla iyileşir​​.

Kanama: Her cerrahi işlemde kanama riski bulunur. Hastaların kanama riskini artırabilecek ilaçları cerrahlarına bildirmeleri önemlidir​​.

Kan Pıhtıları: Cerrahi sonrası dönemde kan pıhtısı oluşma riski artar. Bu, nadir görülen ancak ciddi bir durum olabilir. Sağlık ekipleri, bu riski azaltmak için hastaları mümkün olduğunca çabuk yataktan kaldırmayı ve kan sulandırıcı ilaçlar kullanmayı önerir​​.

Resim 2. Kanser cerrahisi belirli bilimsel kurallara uygun olarak, yeterli tecrübeye sahip cerrahi onkologlar tarafından yapılmalıdır.

Bağırsak ve Mesane Fonksiyonlarında Değişiklik: Cerrahiden hemen sonra, bağırsak hareketleri veya idrar yapmada geçici zorluklar yaşanabilir. Bu durum operasyon türüne bağlı olarak birkaç gün içinde genellikle iyileşir​​.

Cerrahi tedavi öncesi, hastaların cerrahlarıyla bu riskleri ve olası komplikasyonları detaylı bir şekilde tartışmaları önemlidir. Her hastanın durumu farklı olduğundan, riskler ve cerrahi kararı kişiye özel olarak değerlendirilmelidir. 

Kanser tedavisinde cerrahi genellikle hastalığın tipi, evresi ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak belirli durumlarda uygulanır. Cerrahi özellikle kanser lokalize olduğunda ve çevre dokulara veya uzak organlara yayılmadığında etkili bir tedavi yöntemidir. Bu durumda, cerrahi genellikle kanseri tamamen çıkarmak ve hastalığın ilerlemesini önlemek için kullanılır​​​​​​. Ayrıca, cerrahi bazen kanserin evresini belirlemek, kanserli dokunun biyopsisi için veya kanserin yayılma potansiyelini azaltmak amacıyla da uygulanabilir​​. İleri evre kanserlerde, cerrahi genellikle diğer tedavilerle birlikte palyatif (semptomları hafifletmeye yönelik) amaçlar için kullanılır. Hastanın tedaviye yanıtı ve sağlık durumu, cerrahi seçeneğinin uygunluğunu belirlemede önemli faktörlerdir. Her durumda, cerrahi kararı hastanın ihtiyaçlarına ve kanserin özelliklerine göre özel olarak değerlendirilir ve bu karar, genellikle bir onkolog ve cerrah tarafından birlikte alınır.

Kaynaklar:

https://stanfordhealthcare.org/medical-treatments/c/cancer-surgery/types.html

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/cancer/in-depth/cancer-surgery/art-20044171

https://www.cancer.gov/about-cancer/treatment/types/surgery