Beslenme

21.03.2024

KANSER HASTALARI NASIL BESLENMELİ?

Kanser hastaları için doğru beslenme, tedavi sürecindeki ilaçların etkinliğini artırmak, yan etkileri hafifletmek ve genel sağlık durumunu iyileştirmek açısından büyük öneme sahiptir. Kanser tedavisi gören bireylerde tedavinin neden olduğu yan etkiler, iştahsızlık, tat alma bozuklukları ve mide-bağırsak sorunları gibi beslenme zorluklarına yol açabilir. Bu nedenle, yeterli ve dengeli beslenme, hastanın enerji düzeyini korumak, vücut fonksiyonlarını desteklemek ve iyileşme sürecini hızlandırmak için kritik önem taşır. Protein, sağlıklı yağlar, vitaminler ve mineraller açısından zengin bir diyet, bağışıklık sistemini güçlendirir ve vücudu tedaviye daha iyi yanıt vermeye hazırlar. Ayrıca yeterli sıvı alımı, toksinlerin atılmasını kolaylaştırır ve tedavi sırasında sıklıkla görülen dehidratasyon (susuz kalma) riskini azaltır. Kanser hastalarının beslenme ihtiyaçları bireyseldir ve kanser türüne, tedavi türüne, genel sağlık durumuna ve kişisel tercihlerine bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Bu sebeple beslenme planı oluşturulurken bir diyetisyen veya beslenme uzmanının rehberliği önemlidir. Kanser hastalarının beslenme planları, hastaların genel iyilik halini artırırken aynı zamanda tedaviye en iyi yanıtı vermelerini sağlamayı amaçlar.

Resim 1. Kanser tedavi sürecinde sağlıklı ve dengeli beslenme tedavi yanıt oranlarını, tedavi yan etkisi gelişimini ve hastalığın seyrini etkileyebilmektedir.

BESLENME NEDEN ÖNEMLİDİR ?

Kanser hastalarında beslenme, birçok nedenden dolayı son derece önemlidir. İyi bir beslenme planı, hastaların kanserle mücadelesini destekleyerek tedavi sürecini iyileştirebilir, yan etkileri hafifletebilir ve genel sağlık durumunu koruyabilir veya iyileştirebilir.

Kanser hastalarında beslenmenin öneminin nedenleri:

Enerji ve Besin Maddeleri Sağlama: Kanser tedavileri özellikle kemoterapi ve radyoterapi, vücudu zorlayabilir. Dengeli bir diyet, vücuda yeterli enerji ve gerekli besin maddelerini sağlayarak bu tedavilerin neden olabileceği yorgunluk ve halsizliği azaltabilir.

Bağışıklık Sistemi Desteği: Yeterli ve dengeli beslenme bağışıklık sistemini güçlendirir. Buda kanserle savaşan vücudun enfeksiyonlara karşı direncini artırır ve iyileşme sürecini hızlandırabilir.

Tedavi Yan Etkilerini Azaltma: İyi bir beslenme tedavinin neden olabileceği yan etkileri hafifletebilir. Örneğin, yeterli sıvı alımı dehidratasyyon riskini azaltırken, dengeli bir diyet mide bulantısı, kusma ve ishal gibi sindirim sistemi sorunlarını hafifletebilir.

Kilo ve Kas Kütlesini Koruma: Kanser hastaları sıklıkla kilo kaybı ve kas kütlesinde azalma yaşayabilir. Dengeli bir diyet vücut ağırlığını ve kas gücünü korumaya yardımcı olur, bu da hastaların genel iyilik halini ve yaşam kalitesini artırır. Kas dokusunun korunması hastalığın seyri açısından çok önemlidir.

Tedaviye Tolerans ve Yanıtı İyileştirme: Yeterli beslenme vücudun kanser tedavisine daha iyi tolerans göstermesini ve tedaviye daha iyi yanıt vermesini sağlayabilir.

İyileşme ve Rehabilitasyon Sürecini Destekleme: Ameliyat, kemoterapi ve radyoterapi gibi tedavilerden sonra vücudun iyileşme sürecini hızlandırmak için uygun beslenme esastır.

Yaşam Kalitesini Artırma: Genel olarak, iyi beslenme, kanser hastalarının yaşam kalitesini artırır. Yeterli beslenme daha iyi enerji seviyeleri daha az rahatsızlık ve genel olarak daha iyi bir ruh halini destekler.

Kanser hastaları için beslenme ihtiyaçları bireyseldir ve kanser türüne, tedavi türüne, genel sağlık durumuna ve kişisel tercihlerine bağlı olarak değişebilir. Bu nedenle kanser hastalarının beslenme planları, onkoloji diyetisyenleri veya beslenme uzmanları tarafından bireysel olarak değerlendirilip özelleştirilmelidir.

Resim 2. Kanser tedavi sürecinde bitki çayları ve ürünleri kanser tedavilerinin etkinliğini azaltabilir. Beklenmeyen yan etkilere yol açabilir. İlaç etkileşimi için onkoloji hekimine danışılmalıdır.

KANSER HASTALARI NASIL BESLENMEL

Kanser hastalarının beslenmesi, tedavi sürecini desteklemek, yan etkileri azaltmak ve genel sağlığı iyileştirmek için büyük önem taşır. Ancak her kanser hastasının durumu farklı olduğu için, beslenme önerileri kişiye özel olmalıdır. Genel olarak, kanser hastalarına yönelik beslenme önerileri şu şekilde olabilir:

Yeterli Kalori ve Protein Alımı: Kanser tedavisi sırasında vücudun ekstra enerji ve protein ihtiyacı olabilir. Yeterli kalori ve protein, kilo kaybını önlemeye ve kas kütlesini korumaya yardımcı olur.

Sağlıklı Yağlar: Omega-3 yağ asitleri gibi sağlıklı yağlar inflamasyonu azaltmaya ve genel sağlığı desteklemeye yardımcı olabilir. Somon, sardalya ve ceviz gibi omega-3 açısından zengin gıdalar tercih edilebilir.

Taze Meyve ve Sebzeler: Antioksidanlar, vitaminler ve mineraller açısından zengin taze meyve ve sebzeler bağışıklık sistemini güçlendirir ve vücudu kanserle mücadelede destekler.

Tam Tahıllar: Tam tahıllar lif açısından zengindir ve sindirim sistemini sağlıklı tutmaya yardımcı olur. Kepekli ekmek, kahverengi pirinç ve yulaf gibi tam tahıl ürünleri iyi seçeneklerdir.

Yeterli Sıvı Alımı: Dehidrasyonu önlemek ve toksinlerin atılmasını kolaylaştırmak için yeterli miktarda su içmek önemlidir.

Küçük ve Sık Öğünler: İştahsızlık ve mide bulantısı gibi yan etkileri azaltmak için, gün boyunca küçük ve sık öğünler tercih edilebilir.

Özel Diyet İhtiyaçları: Bazı kanser türleri veya tedaviler, özel diyet gereksinimlerine yol açabilir. Örneğin bazı hastalar lifli gıdalardan kaçınmak zorunda kalabilir veya spesifik besin maddelerine karşı intolerans geliştirebilir.

Alkol ve İşlenmiş Gıdalardan Kaçınma: Alkol, şekerli ve işlenmiş gıdalar, kanser hastaları için önerilmez çünkü bunlar sağlıksız kilo alımına neden olabilir ve genel sağlık durumunu olumsuz etkileyebilir.

Kanser hastalarının beslenme ihtiyaçları kişiseldir ve tedavi sırasında değişebilir. Bu nedenle, beslenme planı oluşturulurken bir onkoloji diyetisyeni veya beslenme uzmanı ile çalışmak önemlidir. Uzmanlar hastanın mevcut sağlık durumu, tedavi türü ve kişisel tercihlerini dikkate alarak özelleştirilmiş beslenme önerileri sunabilir.

KANSER HASTALARI İÇİN YASAK OLAN GIDALAR VAR MIDIR ?

Kanser hastaları için kesin olarak "yasak" olarak nitelendirilebilecek gıdalar genellikle spesifik değildir; bununla birlikte, bazı gıdaların tüketimi sınırlı olmalıdır veya dikkatli bir şekilde yönetilmelidir.

Kanser hastalarının kaçınması veya sınırlı tüketmesi gereken bazı gıda türleri şunlardır:

İşlenmiş ve Kızartılmış Gıdalar: Yüksek oranda doymuş yağ, tuz ve kanserojen maddeler içeren işlenmiş etler (sosis, salam gibi) ve kızartılmış gıdalar genel sağlığa zararlı olabilir ve inflamasyonu artırabilir.

Yüksek Şeker İçeren Gıdalar: Şekerli içecekler, tatlılar ve şekerle tatlandırılmış yiyecekler kan şekerini hızla yükseltir ve sağlıksız kilo alımına neden olabilir.

Alkol: Alkol bazı kanser türlerinin riskini artırabilir ve tedavi sırasında vücut üzerinde olumsuz etkilere neden olabilir. Alkol tüketimi sınırlandırılmalı veya tamamen kesilmelidir.

Çok Tuzlu veya Tütsülenmiş Gıdalar: Yüksek tuz içeriğine sahip gıdalar ve tütsülenmiş et ürünleri, kanser riskini artırabilir ve vücutta inflamasyona yol açabilir.

Küflenmiş veya Bozulmuş Gıdalar: Küflenmiş fıstık, mısır ve diğer gıdalarda bulunan aflatoksinler gibi bazı küf toksinleri kanserojen olabilir. Ayrıca, bozulmuş veya kötü muhafaza edilmiş gıdalar, gıda zehirlenmesi riskini artırabilir.

Çiğ veya Az Pişmiş Et, Balık ve Yumurta: Çiğ veya az pişmiş et, balık ve yumurtalar, salmonella ve E. coli gibi zararlı bakterilere maruz kalma riskini artırabilir. Kanser hastalarının bağışıklık sistemi zayıfladığı için bu tür gıdalardan kaçınmak önemlidir.

Yüksek Yağlı Diyetler: Aşırı yağlı diyetler özellikle doymuş yağlar açısından zengin olanlar, sağlık üzerinde olumsuz etkilere sahip olabilir.

Kanser hastalarının beslenme ihtiyaçları kişiye özeldir ve tedavi türüne, kanser evresine ve genel sağlık durumuna bağlı olarak değişebilir. Bu nedenle hastaların beslenme düzeni hakkında karar verirken bir diyetisyen veya beslenme uzmanı ile danışmaları önemlidir. Uzmanlar hastanın sağlık durumu ve tedaviye verdiği yanıta göre uygun diyet önerilerinde bulunabilir.

Resim 3. Ağızdan beslenemeyen kanser hastaları için damardan serum şeklinde kısa süreli TPN tedavileri uygulanabilmektedir.

KEMOTERAPİ VEYA DİĞER TEDAVİLERLE ETKİLEŞEN GIDALAR NELEDİR ?

Kanser tedavisinde kullanılan kemoterapi ve diğer tedavi yöntemleri bazı gıdalarla etkileşime girebilir. Bu etkileşimler tedavinin etkinliğini azaltabilir, yan etkileri artırabilir veya hastanın genel sağlık durumuna zarar verebilir. Kanser tedavisi sırasında dikkat edilmesi gereken bazı gıda ve besin etkileşimleri şunlardır:

Greyfurt ve Greyfurt Suyu: Greyfurt ve greyfurt suyu bazı kemoterapi ilaçlarının metabolizmasını bozabilir ve bu ilaçların kan seviyelerini tehlikeli derecede yükseltebilir.

Yeşil Çay: Yüksek miktarda yeşil çay tüketimi bazı kemoterapi ilaçlarının etkinliğini azaltabilir.

Soya Ürünleri: Bazı hormona duyarlı kanserlerde (örneğin, bazı meme kanserleri), yüksek miktarda soya ürünleri tüketimi önerilmez çünkü soy fitoöstrojenleri içerir ve hormon seviyelerini etkileyebilir.

Sarı Kantaron: Bu bitki bazı kanser ilaçlarının etkinliğini azaltabilir.

Sebze ve Meyveler Yüksek Vitamin K İçeriği: Kan inceltici ilaçlarla tedavi gören hastalar için yüksek K vitamini içeren gıdalar (örneğin brokoli, lahana) kanın pıhtılaşma sürecini etkileyebilir.

Alkol: Alkol kemoterapi ve radyoterapinin yan etkilerini artırabilir ve karaciğer üzerinde ekstra yük oluşturabilir.

Çiğ veya Az Pişmiş Gıdalar: Çiğ balık, et, yumurta ve pastörize edilmemiş süt ürünleri gibi gıdalar, enfeksiyon riskini artırabilir.

Takviyeler ve Bitkisel Ürünler: Bazı vitamin ve mineral takviyeleri, antioksidanlar veya bitkisel ürünler, kemoterapi ve radyoterapi tedavilerinin etkinliğini azaltabilir veya yan etkileri artırabilir.

Kanser tedavisi gören hastalar için, tedavi sırasında tüketilen gıdaların ve besin takviyelerinin doktor veya diyetisyen gözetiminde yönetilmesi önemlidir. Hastaların, tedavi sürecinde herhangi bir diyet değişikliği yapmadan önce hekimlerine ve diyetisyenlerine danışmaları gerekir. Tedavi sürecinde alınan gıdaların ve takviyelerin, tedavi planına uyumlu olması ve tedavinin etkinliğini artırmasına yardımcı olması hedeflenir.

SONUÇ

Kanser tedavisi sırasında doğru beslenmenin önemi, hastaların tedavi sürecini, yan etkileri ve genel iyilik halini büyük ölçüde etkileyebilir. Tedavi sırasında vücut, kanserle mücadele ederken aynı zamanda zorlu tedavi yöntemlerine de dayanmak zorundadır. Bu durum, vücudun ek enerji ve besinlere ihtiyaç duymasına neden olur. Dengeli ve yeterli beslenme, vücudun bu artan ihtiyaçlarını karşılar, tedavinin neden olabileceği yan etkileri azaltır, hastanın enerji düzeyini ve yaşam kalitesini artırır. Ayrıca yeterli beslenme, bağışıklık sistemini güçlendirerek enfeksiyon riskini azaltır ve vücudun kendini onarmasına yardımcı olur. Protein, vitamin ve mineraller açısından zengin bir diyet, kilo kaybını önlemeye, kas kütlesini korumaya ve iyileşme sürecini desteklemeye yardımcı olabilir. Kanser tedavisinde beslenme, hastalığın türüne ve tedaviye özgü olmalıdır ve bir diyetisyen veya beslenme uzmanının rehberliği altında özelleştirilmiş bir yaklaşımla ele alınmalıdır. Beslenme, kanser tedavisinin başarısında önemli bir rol oynayabilir ve hastaların tedavi sürecinde daha iyi hissetmelerine yardımcı olabilir.