Ağız Yaraları

21.03.2024

KANSER TEDAVİSİNDE AĞIZ YARALARI (MUKOZİT)

Kanser tedavisi sırasında meydana gelen ağız yaraları, özellikle kemoterapi ve radyoterapinin neden olduğu mukozit adı verilen bir yan etkidir. Bu durum ağız mukozasının tedavi sürecinde zarar görmesiyle ortaya çıkar ve ağız içinde, dudaklarda, yanakların iç yüzeylerinde ve dilde ülser şeklinde yaraların oluşmasına neden olur. Ağız yaraları hastalar için yeme, içme ve konuşma sırasında ağrıya ve zorluklara yol açabilir, bu da beslenme ve hidrasyonun yeterli olmamasına ve dolayısıyla genel sağlık durumunun kötüleşmesine neden olabilir. Tedavi iyi bir ağız hijyeninin korunması, alkol içermeyen ağız çalkalama suları kullanılması, ağrı kesici ve iyileştirici topikal uygulamalarla desteklenir. Ayrıca hastaların acı, ekşi ve sert gıdalardan kaçınarak, yumuşak ve soğuk gıdalar tüketmeleri önerilir. Mukozitin yönetimi, kanser tedavisi gören hastaların yaşam kalitesini iyileştirmek için kritik önem taşır ve bu nedenle, bu tür yan etkilerin erken tanınması ve etkili bir şekilde tedavi edilmesi gereklidir.

Resim 1. Kanser tedavi sürecinde ağız içerisinde çok sayıda farklı hastalık oluşabilir.

Kanser tedavisinde ağız yarasına (oral mukozite) yol açan bazı ilaçlar şunlardır:

Metotreksat

5-Fluorourasil

Alkilleyici Ajanlar (örn: Siklofosfamid)

Topoizomeraz İnhibitörleri (örn: İrinotekan)

Platin Bazlı İlaçlar (örn: Sisplatin, Karboplatin)

Bu ilaçlar mukoza zarını etkileyerek ağız içinde yaraların oluşmasına neden olabilir. Ağız yaralarının yönetimi için ağız hijyenine özen gösterilmesi ve uygun tedavi yöntemlerinin uygulanması önemlidir.

Resim 2. Kanser tedavi sürecinde ağız içerisinde çıkan yaralar hastanın beslenmesini ve yaşam kalitesini ciddi düzeyde etkileyebilir.

Belirtiler ve Semptomlar: Mukozitin belirtileri genellikle tedavinin başlamasından birkaç gün sonra ortaya çıkar ve şunları içerebilir:

• Ağız içinde ve bazen boğazda kırmızılık ve hassasiyet.

• Yaralar ve ülserlerin oluşumu.

• Yemek yeme, içme ve konuşmada zorluk.

• Ağrı ve yanma hissi.

• Ağızda metalik tat.

Nedenleri: Mukozit kemoterapi ve radyoterapi gibi kanser tedavilerinin normal, sağlıklı hücrelere zarar vermesi sonucu gelişir. Bu tedaviler hızlıca bölünen hücrelere saldırdığı için, ağız ve boğazdaki mukoza hücreleri de zarar görür.

Risk Faktörleri: Mukozitin gelişim riskini artıran faktörler arasında yüksek dozda veya uzun süreli radyasyon tedavisi, belirli kemoterapi ilaçları, kötü ağız hijyeni ve sigara içme veya alkol kullanımı bulunur.

Tedavi ve Yönetim: Mukozitin tedavisi ve yönetimi aşağıdaki yöntemleri içerebilir:

İyi Ağız Hijyeni: Düzenli diş fırçalama, alkol içermeyen ağız çalkalama suları kullanılmasıdır.

Ağrı Yönetimi: Ağrı kesici gargara çözümleri, topikal anestezikler ve ağız spreyleri kullanılabilir.

Beslenme Düzenlemeleri: Acı, ekşi ve sert gıdalardan kaçınmak; yumuşak, püre haline getirilmiş ve soğuk gıdalar tercih edilebilir.

Tıbbi Tedavi: Şiddetli vakalarda, kortikosteroidler veya topikal antibiyotikler reçete edilebilir.

Palifermin Kullanımı: Bazı durumlarda, mukozitin şiddetini azaltmak için palifermin gibi büyüme faktörleri kullanılabilir.

Önleme: Mukozitin önlenmesi için, kanser tedavisine başlamadan önce ve tedavi sırasında düzenli ağız bakımı yapmak ve sağlıklı beslenme alışkanlıkları edinmek önemlidir.

Mukozit kanser tedavisinin zorlayıcı yan etkilerinden biridir ve hastaların yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyebilir. Bu nedenle, mukozitin erken tanınması, uygun tedavi ve yönetim stratejilerinin uygulanması, bu yan etkinin etkilerini azaltmada önem taşır. Kanser hastaları ve hekimleri arasında sürekli iletişim ve işbirliği, bu sürecin başarılı bir şekilde yönetilmesine katkıda bulunur.