Mezotelyoma

21.03.2024

MEZOTELYOMA TANI VE TEDAVİSİ

MEZOTELYOMA TANI VE TEDAVİSİ

Mezotelyoma genellikle asbeste maruz kalmanın bir sonucu olarak gelişen nadir bir kanser türüdür. Asbest lifleri solunum yoluyla akciğerlere ulaştığında, bu lifler akciğer zarı ve karın zarı gibi vücudun çeşitli bölgelerinde birikebilir ve yıllar sonra mezotelyoma kanserine neden olabilir. Mezotelyoma genellikle geç evrelerde teşhis edilir ve etkili tedavi seçenekleri sınırlıdır. Bu kanser türünün erken teşhisi ve asbeste maruziyetin önlenmesi, mezotelyoma riskini azaltmada kritik öneme sahiptir. Ayrıca, bu hastalıkla mücadelede farkındalık yaratmak ve mesleki sağlık ve güvenlik standartlarını iyileştirmek de büyük önem taşır.

RİSK FAKTÖRLERİ NELERDİR?

Mezotelyoma kanseri çeşitli risk faktörleri ile ilişkilendirilmiştir. En önemli risk faktörü, asbeste maruz kalma olmakla birlikte, diğer faktörler de rol oynayabilir:

Asbeste Maruz Kalma: En yaygın ve bilinen risk faktörüdür. Asbest özellikle eski yapı malzemelerinde ve bazı sanayi ürünlerinde bulunan doğal bir mineraldir. Asbest liflerinin solunması, mezotelyoma gelişme riskini artırır.

Mesleki Maruziyet: Asbestle çalışan işçiler (örneğin, inşaat işçileri, gemi yapımı çalışanları, asbest madencileri) mezotelyoma geliştirme riski altındadır.

Çevresel Maruziyet: Asbest madenlerine yakın bölgelerde yaşayan veya asbest içeren doğal malzemelerin bulunduğu alanlarda yaşayan insanlar için artmış bir risk vardır.

Aile Öyküsü: Mezotelyoma geçmişi olan aile üyeleri, bu hastalığa yakalanma riskini artırabilir.

SV40 Virüsü: Bazı araştırmalar, Simian virüsü 40 (SV40) ile mezotelyoma arasında bir bağlantı olduğunu öne sürmüştür, ancak bu ilişki kesin değildir.

Radyasyon Maruziyeti: Thorotrast (radyoaktif bir madde) gibi radyasyon içeren tedavilere maruz kalmak da riski artırabilir.

Kronik İnflamasyon: Kronik inflamatuar süreçler de mezotelyoma gelişim riskini artırabilir.

Asbeste maruz kalma durumu en önemli risk faktörü olduğu için, bu maruziyeti azaltmak mezotelyoma riskini önemli ölçüde düşürebilir. Asbestle çalışan kişilerin uygun koruyucu ekipman kullanması ve asbest içeren malzemelerle çalışırken dikkatli olmaları önerilir.

Resim 1. Mezotelyoma vücutta farklı organlarda meydana gelebilmektedir.

NASIL OLUŞUR ?

Mezotelyoma kanserinin gelişim mekanizmaları karmaşık ve tam olarak anlaşılmamış olmakla birlikte, birkaç anahtar süreç belirlenmiştir. Temelde, asbest liflerinin solunum yoluyla akciğerlere ve akciğer zarına ulaşmasıyla başlar. Bu lifler, plevra (akciğer zarı) gibi dokulara yapışabilir ve uzun süre orada kalabilir. Asbest liflerinin neden olduğu sürekli irritasyon ve inflamasyon, hücrelerde DNA hasarına yol açar ve normal hücre büyümesi ve ölüm süreçlerini bozar. Bu durum hücrelerin kontrolsüz şekilde bölünmesine ve kanserli tümörlerin oluşumuna neden olur. Ayrıca, asbestin bağışıklık sistemini baskılayıcı etkileri de olabilir, bu da vücudun kanser hücrelerine karşı savunmasını zayıflatır. Kronik inflamatuar yanıt serbest radikallerin oluşumunu teşvik edebilir ve hücresel hasarı daha da artırabilir. Mezotelyoma, bu hasarlı hücrelerin akciğer zarında veya karın zarında (peritoneum) kontrolsüz bir şekilde büyümesiyle karakterizedir. Bu süreçlerin tam anlaşılması, hastalığın daha etkili tedavi ve önleme yöntemlerinin geliştirilmesinde önem taşımaktadır.

BELİRTİLERİ NELERDİR ?

Mezotelyoma kanseri belirtilerinin genellikle gelişmesi uzun zaman aldığı ve sinsi bir şekilde ilerlediği için teşhisi zor bir hastalıktır. Ancak bazı yaygın bulgular ve belirtiler şunları içerebilir:

Nefes Darlığı: Akciğer zarının etkilenmesi nedeniyle, nefes almakta zorluk çekme görülebilir..

Göğüs veya Karın Ağrısı: Tümörün büyümesiyle göğüs duvarı veya karın bölgesinde ağrı oluşabilir.

Öksürük: Özellikle kuru ve devamlı olan öksürük meydana gelebilir.

Kilo Kaybı: Açıklanamayan ve istemsiz kilo kaybı olabilir.

Yorgunluk: Genel bir halsizlik ve enerji eksikliği olabilir..

İştahsızlık: Normalden daha az yemek yeme isteği oluşabilir.

Kaburga Altında Şişlik veya Kitle: Karın bölgesinde şişlik veya hissedilen kitleler saptanabilir.

Ses Kısıklığı: Solunum yollarına baskı yapabilecek tümörler nedeniyle ses kısıklığı görülebilir..

Yutma Güçlüğü: Özofageal (yemek borusu) bölgeye baskı yapan tümörler nedeniyle yutma zorluğu görülebilir..

Mezotelyoma belirtileri, genellikle daha yaygın hastalıkların belirtilerine benzediği için, bu hastalığın erken evrelerde teşhis edilmesi zordur. Eğer asbeste maruz kalma öyküsü varsa ve yukarıda belirtilen semptomlardan herhangi birini yaşıyorsanız, bir sağlık profesyoneline başvurmak önemlidir.

TANI NASIL KONULUR

Mezotelyoma kanserinin tanısı, genellikle hastanın tıbbi geçmişi, belirtileri ve çeşitli tıbbi testlerin bir kombinasyonunu içerir. Asbeste maruziyet öyküsü olan kişilerde belirtiler ortaya çıktığında, doktorlar ilk olarak fiziksel muayene yapar ve göğüs röntgeni veya bilgisayarlı tomografi (BT) taraması gibi görüntüleme testleri isteyebilir. Bu testler, akciğerlerde ve akciğer zarında anormalliklerin varlığını gösterir. Ancak mezotelyoma teşhisi için kesin tanı genellikle doku örneği alınarak yapılır. Biyopsi işlemi ile alınan doku örnekleri, mikroskop altında incelenir ve kanserli hücrelerin varlığı araştırılır. Bazen tanı koymak için daha ileri testler gerekebilir, bunlar arasında manyetik rezonans görüntüleme (MRI) ve pozitron emisyon tomografisi (PET) taraması bulunur. Tanı sürecinde, onkologlar ve diğer uzmanlar, hastalığın evresini belirlemek ve uygun tedavi planını oluşturmak için bu bulguları değerlendirirler. Mezotelyoma tanısı, spesifik biyolojik işaretçilerin ve hücresel özelliklerin tespiti ile de desteklenebilir. Bu kapsamlı tanı süreci, hastalığın doğru şekilde tanımlanmasını ve etkin bir tedavi planının uygulanmasını sağlar.

Resim 2. Akciğer mezotelyoması sıklıkla asbest maddesi ile ilişkilidir. Öksürük, balgam ve nefes darlığı gibi şikayetlere yol açabilir.

PATOLOJİK TİPLERİ NELERDİR?

Mezotelyoma kanseri esas olarak hücre tipine bağlı olarak üç ana patolojik tipe ayrılır. Bu türlerin her biri mikroskop altında farklı görünümlere sahiptir ve hastalığın prognozu ve tedavi seçenekleri üzerinde etkilere sahip olabilir:

Epiteloid Mezotelyoma: En yaygın mezotelyoma tipidir ve genellikle diğer türlere kıyasla daha iyi bir prognoza sahiptir. Bu tip düzenli, oval veya kübik şekilli hücrelerle karakterizedir.

Sarkomatoid (Fibröz) Mezotelyoma: Bu tür mezotelyoma vakalarının daha küçük bir yüzdesini oluşturur ve en agresif türdür. Sarkomatoid mezotelyoma, uzun, spindle şekilli hücrelerden oluşur ve genellikle daha kötü bir prognoz ile ilişkilendirilir.

Biphasic (Mikst) Mezotelyoma: Bu tip epithelioid ve sarkomatoid hücre tiplerinin her ikisini de içerir. Biphasic mezotelyomanın prognozu, iki hücre tipinin oranına ve dağılımına bağlı olarak değişir.

Patolojik tanı biyopsi sırasında alınan doku örneklerinin mikroskop altında incelenmesi ile yapılır. Mezotelyomanın patolojik tipi, hastalığın tedavi yönetimini ve prognozunu belirlemede önemli bir faktördür. Bazı durumlarda bu türler arasında net bir ayrım yapmak zor olabilir ve ileri düzey patolojik teknikler gerektirebilir. Her bir mezotelyoma tipinin klinik özellikleri ve tedaviye yanıtları farklılık gösterir, bu nedenle doğru patolojik tanının belirlenmesi hastanın tedavi planı için kritik öneme sahiptir.

TÜMÖR EVRELEMESİ NASIL YAPILIR ?

Mezotelyoma kanserinin evrelemesi, hastalığın ne kadar ilerlediğini ve vücutta ne kadar yayıldığını değerlendirmek için kullanılır. Bu evreleme işlemi, hastanın tedavi seçeneklerinin belirlenmesine ve prognozun tahmin edilmesine yardımcı olur. Mezotelyoma kanserinin evrelemesi genellikle aşağıdaki şekilde yapılır:

Evre I (Lokal): Mezotelyoma kanseri başlangıç aşamasında genellikle sadece bir akciğer zarının içinde sınırlıdır. Bu durumda kanser lokal olarak sınırlıdır ve diğer organlara veya lenf bezlerine yayılmamıştır.

Evre II (Lokal İleri): Bu aşamada kanser akciğer zarın ötesine yayılmış olabilir, ancak hala tek bir bölge ile sınırlıdır. Lenf bezlerine yayılmıştır.

Evre III (Lokal İleri): Kanser bir akciğer zarının ötesine veya diğer organlara yayılmıştır. Aynı zamanda yakındaki lenf bezlerine de yayılmıştır.

Evre IV (Uzak Yayılma): Bu evre kanserin vücudun uzak bölgelerine, özellikle uzak organlara yayıldığı aşamadır. Kanserin bu evresi daha kötü bir prognoza sahip olabilir.

Mezotelyoma kanserinin evrelemesi genellikle görüntüleme testleri (örneğin, BT taramaları, MRG veya PET taramaları), biyopsi sonuçları ve cerrahi bulgular temelinde yapılır. Bu bilgilerin bir araya getirilmesi kanserin evresini belirlemeye yardımcı olur. Tedavi seçenekleri hastalığın evresine, hastanın genel sağlık durumuna ve diğer faktörlere bağlı olarak değişebilir. Mezotelyoma kanseri teşhisi almışsanız, bir onkologla görüşerek en uygun tedavi planını ve evrelemenizi belirlemek önemlidir.

EVRELERE GÖRE TEDAVİ NASIL YAPILIR

Mezotelyoma kanserinin tedavisi, hastalığın evresine, hastanın genel sağlık durumuna ve diğer faktörlere bağlı olarak değişebilir. İşte mezotelyoma kanseri evrelerine göre tedavi yaklaşımlarının bir genel bakışı:

Evre I Mezotelyoma: Bu aşamada kanser genellikle sadece bir seröz zarın içinde sınırlıdır.Tedavi seçenekleri arasında cerrahi müdahale (cerrahi rezeksiyon) yer alabilir. Cerrahi ile tümör çıkarılmaya çalışılır. Cerrahi müdahale sonrası radyoterapi veya kemoterapi ek tedavi seçenekleri olabilir.

Evre II Mezotelyoma: Bu aşamada kanser, bir seröz zarın ötesine yayılmış olabilir, ancak hala tek bir bölge ile sınırlıdır. Cerrahi rezeksiyon genellikle bir tedavi seçeneği olarak değerlendirilir. Cerrahi sonrası radyoterapi veya kemoterapi tedavisi, tümörün tamamen çıkarılmasını takiben veya tümörün büyüklüğünü azaltmak için cerrahi öncesi kullanılabilir.

Evre III Mezotelyoma: Bu aşamada kanser bir seröz zarın ötesine veya diğer organlara yayılmış olabilir ve yakındaki lenf bezlerine de yayılmıştır. Tedavi genellikle cerrahi rezeksiyon, radyoterapi ve kemoterapi kombinasyonunu içerebilir. Cerrahi müdahale, tümörü azaltmak veya semptomları kontrol altına almak amacıyla yapılabilir. Bu aşamada, palyatif bakım (semptomların rahatlatılması) da önemli bir rol oynayabilir.

Evre IV Mezotelyoma: Bu evre kanserin vücudun uzak bölgelerine, özellikle uzak organlara yayıldığı aşamadır. Tedavi seçenekleri genellikle semptomların hafifletilmesine ve hastanın yaşam kalitesinin artırılmasına yöneliktir. Palyatif bakım, bu aşamada önemli bir rol oynar. Kemoterapi semptomların kontrol altına alınması ve tümörün büyümesinin yavaşlatılması amacıyla kullanılabilir.

Mezotelyoma tedavisi multidisipliner bir yaklaşım gerektirir ve her hasta için bireysel olarak belirlenmelidir. Tedavi planı onkologlar, cerrahlar, radyasyon onkolojisi uzmanları ve diğer uzmanlar arasında işbirliği ile geliştirilir. Tedavi seçenekleri, hastanın genel sağlık durumuna, tümörün evresine ve kişisel tercihlere bağlı olarak değişebilir.

Resim 3. Mezotelyoma tedavisi hastalığın evresine göre değişmektedir. Erken evrelerde tam iyileşme şansı artmaktadır.

TEDAVİDE KULLANILAN İLAÇLAR NELERDİR?

Mezotelyoma kanseri tedavisinde kullanılan kemoterapiler, hormonal ilaçlar, hedefe yönelik tedaviler (akıllı ilaçlar), ve immünoterapiler aşağıda madde madde sıralanmıştır. Ancak belirtmek önemlidir ki her hasta farklı olabilir ve tedavi seçenekleri hastanın özel durumuna göre belirlenmelidir. Bu nedenle tedavi planı, bir sağlık profesyonelinin gözetiminde ve hastanın gereksinimlerine göre oluşturulmalıdır.

Kemoterapiler:

Pemetreksed: Mezotelyoma tedavisinde sıkça kullanılan bir kemoterapi ilacıdır. Kanser hücrelerinin büyümesini engellemeye yardımcı olabilir.

Platinler (karboplatin ve sisplatin): Mezotelyoma tedavisinde sıklıkla kullanılan bir başka kemoterapi ilacıdır. Kanser hücrelerine zarar verir ve çoğalmalarını engeller.

Hedefe Yönelik Tedaviler (Akıllı İlaçlar):

Bevacizumab: Mezotelyoma tedavisinde bazen kullanılır. VEGF adı verilen bir proteinin aktivitesini engelleyerek kan damarlarının büyümesini engellemeye çalışır.

İmmünoterapiler:

Pembrolizumab: Mezotelyoma tedavisinde immünoterapi olarak kullanılabilir. PD-1 adı verilen bir immün yanıt düzenleyicisini bloke ederek bağışıklık sistemini kanser hücrelerine karşı aktive etmeye çalışır.

Nivolumab: Aynı şekilde PD-1 bloke ederek immün yanıtı artırmaya çalışır ve mezotelyoma tedavisinde kullanılabilir.

Yukarıda belirtilen ilaçlar mezotelyoma kanseri tedavisinde yaygın olarak kullanılan ilaçlar arasındadır. Ancak her hasta farklı olduğu için, tedavi planı bir sağlık profesyoneli tarafından hastanın özel durumuna göre uyarlanmalıdır. Tedavi seçenekleri ve ilaçlar, hastanın genel sağlık durumu, tümörün evresi ve diğer faktörlere göre değişebilir.

İYİLEŞME SONRASI TAKİP NASIL YAPILMALIDIR ?

Mezotelyoma kanseri tedavisi sonrası takip, hastanın sağlığını izlemek ve olası nüksleri veya yan etkileri erken teşhis etmek için önemlidir. Takip, düzenli doktor muayeneleri, görüntüleme testleri (örneğin, BT taramaları veya MRG), kan testleri ve semptom izlemi gibi yöntemlerle yapılır. Hastanın takip programı, tedavi öncesindeki evreye, kullanılan tedavi yöntemlerine ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak belirlenir. Mezotelyoma hastalarının yaşamları boyunca takip edilmeleri önemlidir, çünkü bu kanser türü nüks edebilir. Tedavi sonrası düzenli takip, hastaların sağlık durumunun izlenmesini ve gerektiğinde tedaviye hızla yanıt verilmesini sağlar.